تماشای استانبول از دریچه داستان های برهان سونمز

برهان سونمز یکی از شناخته شده ترین ساکنان شهر استانبول است که هر گردشگری که به تورترکیه علامند است، قبل از سفر به این مقصد گردشگری میتواند با خواندن آثار او بیشتر با این شهر آشنا شود. برهان سونمز در سال 1965 میلادی در شهر آنکارا متولد شد. تا اواسط دهه 1990 میلادی به شغل وکالت مشغول بود. او اولین کتاب داستان خود را با نام شمال در سال 2009 میلادی منتشر کرد. در سال 2011 میلادی با کتاب بیگناهان ثابت کرد که جامعه ادبیات با یک نویسنده خوش ذوق و هوشمند مواجه است. سومین کتاب او استانبول استانبول نام دارد که با استقبال منتقدان و علاقمندان به ادبیات مواجه شد. آثار او به فارسی ترجمه شده است و یک منبع ادبی معتبر برای آشنایی با حال و هوای ترکیه معاصر و به خصوص شهر استانبول است. از شما میخواهیم که متن زیر را تا انتها مطالعه کنید تا هم با این نویسنده شهیر آشنا شوید و هم بتوانید قبل از تور استانبول از دید سونمز که یکی از مردم ساکن این شهر است آن را بشناسید.

توصیف شهر محل زندگی توسط یک نویسنده که در آن زندگی میکنید همواره یک رخداد پیش پا افتاده بوده است. از ناپل النا فرانتی تا لندن زادیه اسمیت تا اسکندریه لارنس دورل همیشه نویسندگان این شهرها را با یک نگاه آرمانی توصیف کرده اند. اما برای برهان سونمز توصیف شهر استانبول به گونه دیگری ممکن شده است.

در کتاب استانبول استانبول شخصیتهای داستان همانگونه که به شهری که در آن زندگی میکنند عشق میورزند، همزمان به نوعی زندانی آن شهر نیز به شمار می آیند. هر کدام از شخصیتهای این کتاب دوست داشتنی حب و بغضهای متفاوتی نسبت به شهر دارند، گاهی به آن عشق میورزند و از خاطرات خوش خود در آن سرخوش هستند و گاهی نیز از مرارتهایی که در استانبول متحمل شده اند به ستوه می آیند و به دنبال راه فراری برای خروج از این شهر هستند. استانبول استانبول روایت یک شهر افسانه ای نیست، بلکه داستان انسانهایی معمولی مثل من و شماست که این بار ساکن این مقصد گردشگری محبوب هستند. اما آنها به جای آن که در آن گشت و گذار نمایند و لذت ببرند در آن زندگی میکنند و برای سبک زندگی خود در این شهر مشغول تقلا هستند و در پی فایق آمدن بر چالشهای متفاوتی میباشند که هر انسانی در هر شهر دیگری کم و بیش درگیر آن است.

در روایت برهان سونمز از آن تصویر درخشان و خیره کننده ای که همه ما از شهر استانبول در ذهن داریم خبری نیست. بلکه داستان­ در فضایی تناریک روایت میشود که هر کسی زمانی ممکن است گرفتار آن شود. فضای تاریک غصه استانبول استانبول به به سبب خود شهر بلکه به سبب تجربه هایی است که یک انسان ممکن است داشته باشد. زمانی رخدادهای نمادین در ترکیب با مناظر شگفت انگیز به یک اتفاق خود تبدیل میشوند و زمانی تجربه های زیستن در یک شهر که همراه با ناکامی های انسان میشود که یک تصویر و چهره تاریک به شهری میبخشد که مقصد گردشگری میلیونها انسان مختلف است.

برای برهان سونمز که نزدیک به 20 سال است در استانبول زندگی میکند، این شهر ترکیب و نمادی است از روح سیاست در زمانه معاصر ترکیه، انسانهایی که با تمام فراز و نشیبها در کنار یکدیگر مشغول به زندگی هستند و تجربه های شگفت انگیزی را پشت سر گذاشته اند. گاهی دردها و آلام فراموش نشدنی به نشانه این شهر برای آنها تبدیل میشود. به همین علت تصویر آنان از این مقصد گردشگری تغییر میکند و بر خلاف گردشگرانی که داوطلبانه به اینجا سفر کرده اند، شهر را به مثابه زندانی میبینند که آنها، زندگی و روح شان را در خود حبس کرده است. در نتیجه به دنبال یک راه فرار میگردند. در این شرایط درد بخشی از تجربه زیستن در استانبول خواهد بود.

زمانی دیگر استانبول روایت آرزوها و تلاشهایی که انسان در زندگی خود تجربه کرده است. رخدادهای خوش و خاطره انگیزی که سنگ راه آینده شهروندان ساکن این شهر هستند. آنان با این رخدادهای خوب و زیبا زندگی میکنند به گونه ای که تصور دل کندن از منظره هایی که خاطرات خوش در زیر سایه آنها فرصت بروز یافته است به یک امر محال و نشدنی تبدیل میشود.

البته نباید از تجربه جمعی مردم در این شهر نیز غافل شد. برای برهان سونمز مردم داستان استانبول استانبول همه با هم، و صرف نظر از گرایشهای مختلف یک تجربه واحد از زیستن در شهری دارند که سیاست بر تمام وجوه آن سایه خود را گسترانده است. هر چه باشید این شهر یک مکان نمادین در تاریخ و فرهنگ ترکیه است که حتی با اینکه دیگر پایتخت نیست بیشتر رخدادهای سیاسی از اینجا نشات میگیرند.

پس شاید چندان عجیب نباشد که ببینیم بر خلاف سایر نویسندگان که یک تصویر رویایی از محل اقامت خود ارایه میدهند، برهان سونمز از شهر استانبول به عنوان مکانی یاد میکند که در آن سیاست، زیبایی و درد با یکدیگر عجین هستند. به عبارت دیگر برهان سونمز بر خلاف بسیاری دیگر استانبول را زیسته است و به همین علت است که ما به شما میگوییم تصویرپردازیهای این شهر در داستانهای او بازتابی از تجربه مردمی است که دهه­ هاست در این شهر زیبا زندگی میکنند: مردمی که همزمان روح سیاست، تلخی درد و زیبایی های جغرافیایی و زمانه را در شهر استانبول درک و تجربه کرده اند.